Zmiana społeczna a zjawisko nierówności szans edukacyjnych u progu lat dwudziestych XXI wieku. Zarys problematyki

DOI: 10.34866/bjge-6s16

Łukasz Bandoła ORCID: 0000-0001-6157-0048

Social change and inequality of educational opportunities at the beginning of the twenty-first century. Outline of the problem

Słowa kluczowe: zmiana społeczna, nierówności edukacyjne, szanse edukacyjne, edukacja ustawiczna, edukacja całożyciowa, nauczanie, wychowanie, wyrównywanie szans edukacyjnych, system edukacji, system wartości.

Key words: social change, educational inequalities, educational opportunities, lifelong education, teaching, upbringing, equalizing educational opportunities, education system, system of values.

Streszczenie: Autor podejmuje próbę zidentyfikowania nowych typów nierówności szans edukacyjnych u progu lat dwudziestych XXI wieku. Podstawowym założeniem artykułu jest stwierdzenie, że trwająca bez przerwy zmiana społeczna stwarza nowe nierówności dotyczące szans edukacyjnych, a dotychczasowe nierówności ulegają przeobrażeniom i mają znaczący wpływ na edukację ustawiczną dorosłych. Autor stawia tezę, że kwestia wychowania młodzieży jest obecnie sferą najbardziej zaniedbaną w systemie edukacji, a tym samym może stanowić pierwotną przyczynę występowania nierówności edukacyjnych. Autor do nowych typów nierówności szans edukacyjnych zalicza m.in. wykluczenie cyfrowe czy brak umiejętności mądrego wykorzystywania nowych technologii. Zaznacza przy tym, że w dalszym ciągu mamy do czynienia z ewolucją dotychczas występujących zjawisk, takich jak złe warunki mieszkaniowe uczniów czy zbyt mała ilość czasu poświęcanego dzieciom przez rodziców. Autor w konkluzji stwierdza, że podstawowym problemem jest właściwa identyfikacja aktualnie występujących nierówności edukacyjnych, a przede wszystkim projekcja możliwych do wystąpienia nierówności edukacyjnych w przyszłości, które mają znaczenie w perspektywie kształcenia całożyciowego.

Abstract: The author attempts to identify new types of inequality of educational opportunities at the beginning of the twenty-first century. The basic premise of the article is the statement that social change creates new inequalities in educational opportunities. Additionally, the existing inequalities undergo transformation and have a significant impact on the lifelong learning of adults. The author puts forward a thesis that education of young people is currently the most neglected sphere in the education system, and thus may be the primary cause of educational inequalities. The author considers digital exclusion and lack of technological skills as the new types of inequality of educational opportunities. He also points out that we are still dealing with the poor living conditions of students and parental negligence. The author concludes that it is crucial to perform a correct identification of the currently existing educational inequalities and forecast possible educational inequalities in the future, which will be important from the perspective of the lifelong learning.